Vào thời đại Xuân
Thu (1), người ta chỉ cần nhìn cử chỉ lời nói của một người
là có thể biết người ấy sẽ thành công hay thất bại. Những
lời tiên đoán đó luôn luôn chính xác. Chúng ta có thể cứu xét
những chuyện ấy qua các cuốn sách sử như Tả Truyện (2) hay
Quốc ngữ (2).
Nói chung, mọi
dấu hiệu hoạ phước sắp xảy đến đều nảy mầm từ nội tâm
rồi biểu hiện ra ngoài hành vi con người. Như người nhân hậu
rộng lượng sẽ có thái độ chững chạc bình tĩnh, thường
được phước. Người khắc khe hẹp hòi sẽ có thái độ bộp
chộp nóng nẩy, thường gặp họa. Người thường không thấy
xa, tưởng rằng họa phước là việc hên xui may rủi không thể
tiên đoán trước được.
Theo nguyên tắc, lòng
chân thành là lòng hạp với trời. Muốn đoán phước sắp đến
hay không chỉ cần biết người ấy có lòng thiện hay không.
Muốn đoán hoạ sắp đến hay không chỉ cần biết người ấy có
lòng ác hay không. Muốn tìm phước tránh họa, điều cần thiết
nhất là việc sửa lỗi bản thân, sau mới nói đến việc làm
thiện.
(1)
Xuân Thu : Vào cuối đời nhà Chu (khoảng 500 năm trước tây
lịch), thế lực của Chu vương suy yếu, các chư hầu không còn
thần phục sự cai trị của Chu vương nữa. Thời đại đó là
thời đại Xuân Thu. Khổng Tử sống trong thời đại đó, thấy
xã hội loạn lạc, đạo đức chôn vùi, Khổng Tử ghi hết mọi
chuyện xảy ra vào cuốn sách sử mang tên là Xuân Thu.
(2) Tả Truyện,
Quốc Ngữ : là hai cuốn sách sử nổi tiếng vào thời đại Xuân
Thu. Quốc Ngữ ghi chép những chính trị lớn của các nước. Cón
Tả Truyện ghi lại những chuyện nhỏ hơn.
Người muốn sửa
lỗi, việc đầu tiên là phải biết xấu hỗ. Nghỉ đến các
bậc thánh hiền ngày xưa cũng là con người như chúng ta, nhưng
tại sao họ có thể gương mẫu ngàn đời mà chúng ta lại thân
bại danh liệt. Vì ta đắm mê trần duyên, làm lén những việc
trái với lương tâm, tưởng không ai biết liền ưởn ngực làm
như vô tội. Như vậy sẽ có ngày sống như con thú mà không hay.
Trên đời không gì xấu hỗ cho bằng điều đó. Mạnh tử nói:
« "Biết xấu hỗ" đối với con người rất quan trọng
». Người biết xấu hỗ sẽ ngang hàng với thánh hiền, còn không
biết xấu hỗ thì chẳng khác gì như con thú. Đó là chỗ then
chốt của việc sửa lỗi.
Điều thứ hai là
phải biết lo sợ. Trên có trời dưới có đất, chúng ta không
thể qua mặt được quỷ thần. Dù chúng ta ở nơi kín đáo mà
thiên địa quỷ thần vẫn hằng theo dõi ta. Nếu ta có lỗi
nặng ắt sẽ giáng ta trăm điều tai hoạ. Nếu có lỗi nhẹ ắt
sẽ giảm liền phước thọ. Chúng ta không lo sợ sao được?
Không những thế,
ở những nơi riêng tư không ai thấy đều có quỷ thần canh phòng
gắt gao. Dầu ta giấu diếm tội lỗi kín đáo, nguỵ trang khéo léo
chăng nữa, nhưng đối với họ, những gì ta nghĩ trong lòng họ
đều biết hết, không lừa gạt được ai. Một khi bị người
khác biết tẩy thì ta không còn giá trị gì nữa. Vậy không lo
sợ sao được ?
Không những thế,
dù là tội lỗi đầy trời, nếu ta còn một hơi thở vẫn còn có
thể hối cải kịp thời. Người xưa có người cả đời làm ác,
nhưng trước khi lìa đời, ăn năn lỗi lầm, phát một niệm
thiện, liền được qua đời trong an lành. Cho nên người ta nói
: « Một niệm mãnh liệt, cũng đủ để tẩy sạch được tội
ác trăm năm ». Tỷ như một hang cốc tối tăm ngàn năm, vừa
thắp lên ngọn đuốc thì ngàn năm tối tăm ấy liền tan mất.
Cho nên không cần biết là tội lỗi nhiều ít hay lâu mau, điều
quan trọng là phải biết hối cải.
Nhưng đời người
vô thường, thân thể dễ hoại. Một khi hơi thở thở ra không hít
vào nữa thì lúc đó muốn hối cải cũng đã muộn. Trên trần
gian này cũng đã thối nát tiếng tăm. Tuy có con hiếu cháu ngoan
vẫn không cách nào rửa sạch dùm được. Dưới cõi âm sẽ bị
đoạ vào địa ngục ngàn kiếp, dù có thánh hiền, Phật, bồ tát,
có lòng thương xót chăng nữa cũng chẳng thể cứu vớt được
gì. Vậy không lo sợ sao được ?
Thứ ba, là có lòng
cương quyết. Con người không muốn sửa lỗi chỉ vì trốn tránh
không dám đương đầu với sự thật. Chúng ta phải phấn chấn
lên, không do dự, không chần chừ. Phạm lỗi lầm nhỏ như bị
gai đâm, phải lễ ngay tại chỗ. Phạm lỗi lầm lớn như bị
rắn độc cắn ngón tay, phải chặt liền tức khắc. Phải dứt
khoát không chút chần chừ do dư. Làm được như vậy mới có ích
lợi như quẻ Phong Lôi (1) vậy.
Nếu đầy đủ
cả ba yếu tố trên thì gặp lỗi mới có thể sửa liền được.
Như tuyết xuân gặp nắng rọi, lỗi lầm nào chẳng không tiêu
tan ? Nhưng lỗi lầm con người có thể sửa trên sự việc, sửa
theo lý luận hay sửa trong nội tâm. Hình thức sửa khác nhau và
kết quả đem lại cũng khác nhau.
(1)
Quẻ Phong Lôi : Trong Kinh Dich, quẻ Phong Lôi là một quẻ mang đặc
tính ích lợi. Ví gió thổi và sấm nổ hổ trợ lẫn nhau mà
tạo ích lợi.
Như hôm trước sát
sanh, nay cấm sát sanh. Như hôm trước nóng giận, nay cấm nóng
giận. Như vậy là sửa trên sư việc. Kềm ngọn mà không sửa
gốc, điều đó rất khó, vì gốc bịnh vẫn còn. Kềm được
tật này, tật khác lại trồi lên. Cho nên sửa ngọn không phải
là môt phương pháp trừ sạch được bịnh gốc.
Người khéo sửa
lỗi, trước khi đặt điều cấm phải biết suy nghĩ lý do tại
sao. Như lỗi sát sanh, phải hiểu rằng : Trời thích muôn loài vượng
sống, không thích tàn sát. Mỗi loài vật đều muốn sống, đều
sợ chết. Giết chúng để nuôi thân ta, lương tâm nào chấp
nhận? Hơn nữa, đối với những loài vật bị giết, nào bị
dao cắt, nào bị chảo chiên, những khổ đau đớn, thấu đến
cốt tủy. Còn đối với chúng ta, giết chúng để trưng bày cao
lương mỹ vị, ăn xong rồi cũng hết. Nếu ta thay thế bằng ăn
chay vẫn có thể no bụng. Tại sao lại phải giết chúng để
tổn phước của mình ?
Hơn nữa, nghĩ đến
những loài vật có sanh mạng đều có linh tánh và tri giác. Mà
đã có linh tánh và tri giác thì chúng với ta cùng một bản
thể. Chúng ta đã cảm thấy xấu hổ vì không đủ đạo đức
để chúng kính ta thân ta (*), mà sao lại còn mỗi ngày giết chúng
để chúng mãi thù ta oán ta ? Khi nghĩ đến như thế, sẽ thấy
miếng thịt mà đau lòng thương xót, làm sao nuốt nổi ?
Như hôm trước nóng
giận, nên nghĩ rằng : Ai cũng có sự sơ sót, ta phải thông
cảm. Nếu ai xâm chạm đến ta một cách phi lý, vậy lỗi người
đó, can chi với ta? Có gì mà giận?
Lại nghĩ thêm: Không
hào kiệt nào mà tự cao, cho mình là đúng hết. Không người trí
thức nào mà cứ oán trời trách người khi gặp những chuyện không
vừa ý. Khi sự việc xảy đến không vừa ý, chỉ vì đức
hạnh ta tu còn kém, lòng chân thành chưa đủ để cảm ứng
trời mà thôi. Nếu mọi việc chúng ta đều biết tự xét lại,
thì dù gặp người hủy báng ta đó đều là cơ hội cho ta rèn
luyện. Ta phải cảm thấy mừng mới đúng, có gì mà phải tức
giận ?
Hơn nữa, nếu ta
nghe lời phỉ báng mà không giận, thì dù lời hủy báng ác độc
đến đâu, chẳng khác nào như đem lửa đốt trời, chẳng cháy
được gì, rồi cũng sẽ tắt. Ngược lại, nếu nghe những lời
phỉ báng mà nổi giận. Dù hết lời biện hộ, chẳng khác nào
như con tằm nhả tơ, tự trói buộc mình mà thôi. Sự nóng giận
tai hại vô ích. Mỗi lần gặp lỗi lầm ta đều phải bình tĩnh
sáng suốt để thấy lý của nó, khi lý đã rõ thì việc làm
lỗi tự động sẽ dứt.
Thế nào là sửa
trong tâm ? Lỗi lầm thiên hình vạn dạng đều do tâm tạo. Nếu
tâm ta không động (1) thì thiện ác (2) đâu mà có ? Những thói hư
tật xấu như háo sắc, ham danh, tham của, hay nóng giận, v.v. đâu
cần sửa từng điều một, chỉ cần một lòng hướng thiện là
chánh niệm hiễn bày trong lòng, tà niệm tất nhiên không chổ
dung thân. Như mặt trời mọc lên thì quỷ quái phải tìm đường
lẩn trốn. Đây là chỗ then chốt của lý này. Tội do tâm tạo,
sửa cũng do tâm. Như muốn trừ một cây độc, chỉ cần đốn
ngay gốc, đâu cần bẻ từng lá và chặt từng nhánh ?
Nói chung, phương
pháp hay nhất là sửa tâm vì khi gặp cảnh, tâm luôn thanh tịnh.
Ta biết rõ những gì đang xẩy ra trong tâm. Nếu thấy tâm động,
vọng niệm nổi lên, ta liền phát hiện mà không theo. Không theo
thì lỗi đâu mà có ? Trong trường hợp áp dụng phương pháp
sửa tâm không được, ta có thể dùng phương pháp lý luận để
loại tà niệm. Nếu vẫn làm không được, ta còn có phương pháp
giới luật để cấm cản. Ta có thể áp dụng cả ba phương pháp
cùng một lúc vẫn không sao. Nhưng nếu chỉ cố chấp vào phương
pháp thấp mà bỏ hẳn phương pháp cao là không hay rồi đó.
(1) Tâm động : khi
ngoại cảnh liên quan đến ta (chấp ngã), lòng bị tác động và
trở nên nóng bổng (động) mà ý nghỉ (vọng niệm) nổi lên,
liền có phản ứng hành động. Ngược lai, nếu tu tâm có công
phu, khi gặp cảnh, lòng bình tỉnh, trí sáng suốt.
(2)
Tâm không động không thiện ác : Như đi ngoài đường
gặp người bên cạnh té xỉu. Ngay lúc đó, ý nghỉ chưa khởi,
ta phản ứng theo bản tánh, không có thiện ác. Sau lúc đó, nếu
tâm động thì người thiện tính theo thiện, người ác tính theo
ác.
Khi phát nguyện
sửa đổi , chúng ta một mặt cần đến bạn bè nhắc nhở,
mặt khác phải xin quỷ thần chứng minh gia hộ. Thành tâm sám
hối, ngày đêm không ngừng. Sớm thì sau 7 ngày, 14 ngày, trễ thì
một tháng, hai tháng hay nhiều nhất là ba tháng sẽ có kết
quả. Như lòng cảm thấy nhẹ nhàng khoan khoái, trí tuệ bừng sáng.
Vì thế khi gặp phải những chuyện rắc rối khó giải quyết
hay những việc nhỏ nhoi buồn phiền ta đều có thể giải
quyết nhanh chóng rõ ràng. Khi gặp chuyện oán thù đều có thể
hoà giải thành vui. Hoặc nằm mơ thấy nhả ra đồ dơ bẩn,
hoặc thấy Phật, Bồ tát đưa tay tiếp đón, hoặc thấy nhẹ nhàng
bay bổng, hoặc thấy lâu đài lộng lẫy, cờ và lọng bằng châu
báu v.v… Những cảnh thù thắng đó nói lên nghiệp tội đã
được tiêu trừ. Nhưng đừng nên vì vậy mà kiêu ngạo thoả mãn,
làm đứt đoạn con đường tiến lên.
Ngày xưa có ông
Cự Bá Ngọc. Lúc ông hai mươi tuổi đã cảm thấy không còn
lỗi gì để sửa nữa. Nhưng khi ông lên hai mươi mốt tuổi, nhìn
lại tuổi hai mươi vẫn còn sót lại lỗi chưa sửa hết. Lên
hai mươi hai tuổi vẫn còn thấy lỗi của tuổi hai mươi mốt chưa
sửa hết. Vẫn còn thấy mình còn lờ dờ, chưa hết mình. Cứ
thế cố gắng cải sửa thêm nữa và thêm nữa, từ năm này qua
năm nọ, mãi đến năm năm mươi tuổi, vẫn còn thấy năm bốn mươi
chín tuổi còn sót lỗi. Ngày xưa người ta sửa lỗi kỹ lưỡng
đến như thế đó.
Chúng ta đều là
giới phàm phu, lỗi lầm đầy mình. Xưa không thấy lỗi nay
thấy lỗi là chứng tỏ ta đã có tiến bộ, có thêm trí tuệ.
Nếu nhìn lại quá khứ mà không thấy lỗi nào, thật sự người
đó sống quá hời hợt không thấy gì cả.
Ngược lại, nếu
con người có nhiều lỗi lầm sâu nặng, sẽ có những triệu
chứng như tâm thần bị hỗn loạn bế tắt, hay lãng trí trầm
trọng. Hay tự nhiên cảm thấy bực bội không lý do. Hoặc gặp
người phẩm hạnh cao quý thì cảm thấy hổ thẹn, ủ ê. Hoặc
nghe người bàn luận điều đúng lẽ phải mà cảm thấy không
vui. Hoặc giúp người lại bị người hiểu lầm oán trách.
Hoặc ngủ không yên, nhiều ác mộng. Nếu trầm trọng sẽ phát
ngôn bừa bãi, điên cuồng. Đó là tướng của người làm
nhiều tội ác. Nếu ai cảm thấy mình đúng trong trường hợp này
nên lập tức quyết chí phấn đấu cải sửa, dứt khoát bỏ
hết những tánh ác tật xấu, làm lại đời mới. Đùng nên
trễ nãi.
http://www.dharmasite.net/LieuPhamTuHuan.htm#1q
.jpg)
Posts
