Sunday, August 26, 2012

Bệnh Đau lưng


 
Sau Nhức đầu thì Đau lưng Lower Back Pain là nguyên nhân thứ nhì gây đau cho mọi người, đặc biệt là với người cao tuổi.. Chăm sóc đau lưng cũng là nguồn phí tổn khá cao, có lẽ chỉ sau các bệnh về tim.

Với nhiều nhà chuyên môn y tế thì Đau Lưng hầu như là một căn bệnh của đời sống gây ra do thói quen bất thường của người bệnh. Vì họ đứng, họ đi, họ nâng nhấc hoặc lôi kéo sự vật nặng không đúng cách, đưa tới nguy cơ tổn thương cho các thành phần của lưng. Khi đã bị một lần thì đau lưng cũng có nguy cơ tái phát.

Các nhà chuyên môn cũng ước lượng là 80% các trường hợp Đau Lưng có thể phòng ngừa được nếu ta để ý một chút hoặc nếu ta có vài kiến thức căn bản về cột sống.
 
 
Lưng là phần dưới của thân mình gồm có 5 đốt xương sống, các gân, dây chằng, cơ bắp để giữ lưng ngay thẳng. Các đốt xương này chịu đựng sức nặng của phần trên của thân mình, cho nên chúng rất dễ tổn thương.

Từ các đốt sống này xuất phát dây thần kinh não tủy. Giữa các đốt sống là đĩa sụn liên hợp giúp cột sống cử động trơn tru.

Đau lưng thường thường gây ra do ba nguyên nhân chính:

-căng cơ bắp-dây chằng trong các hoàn cảnh như mập phì, có thai, người cao tuổi ít vận động, nâng mang vật nặng mà lại dùng sức mạnh của lưng, tư thế không ngay thẳng, nhiều xúc động mạnh…

-thoái hóa đĩa đệm.

-viêm mặt khớp xương.
 

Ngoài ra, bị chấn thương, u bướu, viêm nhiễm cột sống, nằm ngủ trong vị thế bất thường hoặc nệm quá mềm cũng là nguy cơ gây đau lưng. Nhiều trường hợp phụ nữ với nhũ hoa quá khổ cũng gây ra đau lưng vì lưng chịu một sức nặng ngoài khả năng.

Người cao tuổi thường hay bị đau lưng vì sự thoái hóa cột sống, cơ bắp dây chằng lỏng lẻo, đốt cột sống dễ bị nghiêng vẹo, đè vào dây thần kinh não tủy, gây ra đau. Với các bác, chỉ khom khom di chuyển một chậu cây cảnh hoặc cúi xuống bế đứa cháu nội ngoại cũng dễ dàng ôm lưng nhăn nhó.

Theo các nhà chuyên môn, 80% dân chúng đều bị đau lưng một vài lần nào đó trong cuộc đời. Đau lưng là lý do hàng đầu khiến cho người dưới 45 tuổi phải nghỉ việc.

Đau lưng có thể là cấp tính hoặc kinh niên.

Cấp tính thường kéo dài khoảng 4 tuần lễ còn kinh niên thì liên tục đau, có khi cả dăm ba tháng.

Những cơn đau và cứng khớp thường xảy ra vào buổi sáng sớm và xế chiều. Ban đêm cơn đau khiến người bệnh khó ngủ.

Đau cũng thường thấy ở dưới chân khi đi lại hoặc đứng lâu.

Phòng tránh


Phòng ngừa có mục đích tránh các căng dãn không cần thiết cho cơ bắp và cũng để tăng cường sức mạnh cho các bắp thịt hỗ trợ cột sống.

1- Khi mang vật nặng, không nên khom lưng xuống để nhấc vật đó lên, mà ngồi xuống, hai tay ôm cầm vật đó rồi từ từ đứng lên qua sức mạnh của đầu gối, như vậy tránh được sự tổn thương cho lưng.

2- Khi vật nặng nằm ở trên bàn, ta có thể ôm vào bụng hay quay lưng ôm đồ vật vào lưng để mang đi.

3- Đừng đi giầy gót quá cao, làm xương sống xiêu vẹo, yếu.

4-Giữ dáng điệu ngay ngắn.

5-Khi đứng, bụng thót phẳng , hướng xương chậu về phía sau sẽ giúp phần dưới của cột sống vững hơn. Nếu cần đứng lâu thì đặt một chân lên vật cao khoảng hai tấc để ngả xương chậu về phía sau.

6-Ngồi lâu đều gây nhiều khó chịu cho lưng. Vì thế lâu lâu nên đứng dậy, đi qua đi lại, thư dãn xương lưng. Tránh ngồi trên nệm ghế quá mềm.

7-Nệm xe đều gây đau lưng khi ngồi quá lâu. Nên lót lưng với một cái gối nhỏ và để tay trên vật tựa; kéo ghế gần về phía trước để đầu gối cao bằng hông.
 
8-Nên ngủ trên nệm cứng; nằm nghiêng, đầu gối co thước thợ hoặc khi nằm ngửa thì lót gối dưới khuỷu chân. Gối cao vừa phải để đầu và mình ngang bằng;

9- Khi cần coi tivi hoặc đọc sách lâu, nên nằm để tránh căng cho xương sống.

10-Quần áo không nên quá bó sát vào người để cơ bắp, xương khớp không bị gò bó..

11-Tập thể dục với các cử động làm thư giãn khớp xương và bắp thịt, tăng cường sức mạnh cho bắp thịt, dây chằng ở lưng.

12-Buổi sáng ngủ dậy, trước khi bước ra khỏi giường nên tập các cử động vẹo người qua lại để thư giãn lưng. Lý do là sau bẩy giờ nằm ngủ, xương khớp, bắp thịt cứng lại, nếu đứng dậy ngay có thể té ngã, gây tổn thương cho lưng và các phần khác của cơ thể.

13-Không hút thuốc lá vì nicotine làm giảm máu lưu thông tới lưng khiến cơ khớp yếu.

14-Giảm cân nếu quá mập, vì mập phì làm mô mềm ở lưng căng cương. Hai phần ba người bị đau lưng kinh niên đều bị béo phì.
 
Vài cử động để thư dãn cột sống

1-Ðứng thẳng, hai bàn chân xa ngang thân người, úp hai bàn tay lên ngang lưng. Ðầu gối ngay thẳng, ưỡn lưng về phía sau càng xa càng tốt. Giữ nguyên vị trí trong vài ba giây rồi trở lại dáng điệu bình thường. Làm cùng động tác năm lần.

2- Ðứng ngay thẳng, tựa hai tay lên phía sau của thành ghế. Ðầu gối thẳng, dơ một chân về phía sau càng cao càng tốt. Hạ chân xuống từ từ và làm cùng động tác với chân kia. Làm năm động tác liên tiếp cho mỗi chân.

3-Nằm sấp, hai chân duỗi thẳng, khuỷu tay gấp, hai bàn tay úp xuống sàn. Dùng hai tay đẩy thân mình lên càng cao càng tốt, mông và chân vẫn phẳng dưới sàn. Nhắc lại cùng động tác 10 lần.
 
 
4-Nằm ngửa, đầu gối gập lại, hai bàn chân để dưới đất. Từ từ nhấc đầu và vai khỏi sàn, hướng hai bàn tay về phía đầu gối, giữ vị trí trong mười nhip đếm rồi nằm thẳng mình trở lại. Nhắc lại cùng cử đông năm lần.

5-Nằm sấp, chân tay đụng mặt bằng. Nâng cao một chân, đếm từ 1 đến 10 rồi hạ chân xuống. Nhắc lại cùng cử động với chân kia. Làm 5 lần mỗi chân.

BS Nguyển Ý Đức
 
 http://hoangdieuucchau.blogspot.com.au/2012/08/benh-au-lung.html

Thursday, August 23, 2012

14 cái tâm của đời người

Trong chúng ta ai cũng có một cuộc sống. Có người rất hài lòng, có người rất bất mãn nhưng mọi người đã sống ra sao? Bạn có những cái “tâm” này không?

Tâm báo ân

images962428_14tam

(ảnh minh họa)

Người có ân đối với bạn, không thể quên ân phụ nghĩa, cần phải biết đền đáp. Đối với tất cả chúng sinh, chúng ta đều cần phải có tâm báo ân, có những chúng sinh đời này tuy chưa có ân nghĩa gì, nhưng đời trước chắc chắn có ân nghĩa.

Bởi tất cả chúng sinh đều từng làm cha mẹ của bạn, cho nên tất cả chúng sinh đối với chúng ta đều có ân, dù là người đã từng làm tổn thương chúng ta, vì thế cần phải báo ân.

Tâm cung kính

Đối với cha mẹ, thầy cô, thế hệ trước đều cần phải có tâm hiếu thuận và cung kính. Ngoài ra, những bậc có tuổi tác lớn hơn bạn, học vấn cao hơn bạn, hoặc người có những cống hiến cho nhân loại và xã hội, những người có tâm thiện, đều nên khởi lên tâm cung kính.

Tâm cung kính không có sự phân biệt thân sơ, đối với hết thảy con người đều cần phải cung kính, bạn cung kính người khác, người khác sẽ cung kính bạn, cho nên tâm cung kính là pháp thù thắng tăng thêm phước báo cho mình.

Tâm tôn trọng

Trước tiên cần phải tôn trọng chính mình, tiếp đến tôn trọng những thành viên trong gia đình, và sau cùng tôn trọng tất cả người khác, thường xuyên nở nụ cười trên môi, ăn nói lễ độ, khiêm nhường, có tâm tôn trọng lẫn nhau.

Đối với kẻ thù cũng nên tôn trọng, tôn trọng thiện ý của họ, tôn trọng học vấn, hành vi, chính kiến của họ…

Tâm vô chấp

Cội nguồn của bể khổ ở đời là phiền não, căn nguyên của phiền não là chấp trước, gốc rễ của chấp trước là ngã chấp (chấp có cái tôi), ngọn nguồn của ngã chấp là vô minh.

Có tư tưởng của “ngã” (cái tôi), nhất định sẽ có mặt ngã chấp và tâm tự tư tự lợi (ích kỷ), tâm ích kỷ mang đến sự phân biệt giữa bạn và ta, đã có tâm phân biệt nhất định sẽ có các phiền não tâm tham và tâm sân hận.

Tâm vô cầu

Người không có trí tuệ thì tham tâm và dục vọng tương đối nhiều, cho nên không có niềm vui và hạnh phúc. Bạn càng tham cầu và chấp thủ, thì khổ não từ đó cũng ngày một trở nên nhiều thêm. Người thật sự có trí tuệ là vô dục vô cầu, tâm vô tham sẽ có cuộc sống thoải mái, nhẹ nhõm và an vui.

Tâm tri túc

Phải có tâm hài lòng mới có thể có tâm tri túc (biết đủ). Mỗi một con người chúng ta dù cuộc sống nghèo khó, hoàn cảnh tồi tệ hay giàu có, tốt đẹp, tất cả đều cần có tâm tri túc.

Bởi vì so với một số người tử vong ngoài ý muốn, chúng ta vẫn đang còn sống, chính là nhờ có phước, thì càng phải tỏ ra tri túc, có tâm tri túc mới có thể có được niềm vui, tục ngữ nói rất hay, rằng: “tri túc thường lạc” (biết đủ thường vui), kinh Phật nói: “Tri túc nhân thị thánh hiền” (người biết đủ là thánh hiền).

Tâm khiêm tốn

Tục ngữ: “Hư tâm sử nhân tiến bộ, kiêu ngạo sử nhân lạc hậu” (khiêm tốn làm người ta tiến bộ, kiêu ngạo làm người ta lạc hậu).

Thất bại lớn nhất đời người là kiêu ngạo và tự cao tự đại. Cho nên chúng ta làm bất cứ việc gì đều cần phải khiêm tốn, không nên tự đại, kiêu ngạo.

Tâm nhẫn nhục

Tâm nhẫn nhục chính là tâm thái có thể tiếp nhận sự sỉ nhục và phê bình của người khác, trong cuộc sống chúng ta cần phải có khả năng tiếp nhận sự phê bình và chỉ trích của người khác.

Người có thể tiếp nhận người khác chỉ trích, mới có cơ hội cải chính khuyết điểm, một người có khả năng nhẫn nhục, khó nhẫn có thể nhẫn, khó làm có thể làm được, chính là người có trí tuệ nhất.

Tâm sám hối

Nếu bạn làm việc sai quấy, trước tiên phải biết lỗi lầm, sau đó sám hối (ăn năn hối cải), sám hối sau này không tái phạm những lỗi lầm tương tự.

Mỗi ngày làm thêm chút việc tốt, giảm thiểu chút việc xấu, lúc nào cũng có tâm sám hối, ắt thiện niệm (ý nghĩ tốt) của bạn ngày một tăng thêm, ác niệm (ý nghĩ xấu) ngày một giảm bớt, thì phước báo của bạn sẽ mau chóng trở lại, tai vạ liền rời xa bạn.

Tâm hành thiện

Chúng ta trước tiên nhận biết điểm khác biệt giữa thiện và ác, việc có ích lợi và đem đến niềm vui cho dù là trực tiếp hay gián tiếp đối với chúng sinh thì gọi là “thiện”, việc có tổn hại và đau khổ gián tiếp hay trực tiếp cho chúng sinh thì gọi là “ác”.

Chúng ta bất cứ lúc nào cũng cần phải dùng ái tâm vô điều kiện, từ tâm rộng lớn, thiện niệm vô tư đi giúp đỡ người khác, quan tâm người khác, chăm sóc người khác, hãy nhớ rằng muốn làm việc tốt không thể tồn tại tư tưởng và hành vi ích kỷ “vị ngã”.

Tâm tinh tấn

Nỗi xót xa, buồn đau lớn nhất đời người là tự chà đạp mình, tự khinh thường mình, tự ruồng bỏ bản thân mình.

Chúng ta làm bất kỳ việc gì cũng cần phải có tâm tinh tấn (cần mẫn chăm chỉ), nếu bạn không có tâm tinh tấn, cho dù có cơ hội tốt lần nữa, cũng sẽ tuột khỏi tầm tay, cho nên người có trí tuệ sẽ lấy tâm tinh tấn, khéo nắm bắt gìn giữ nhân duyên, không lười biếng, buông thả.

Tâm bác ái

Cần có tâm bác ái đối với hết thảy chúng sinh, tâm bác ái chính là tâm Bồ-tát, buông bỏ tâm ích kỷ và tự ái, coi trọng người khác, yêu thương người khác, quý mến người khác, vì thương yêu người khác có thể mất đi tính mạng chính là tình yêu bao la cao cả.

Tâm quý mình

Trước khi yêu người khác bạn nên học cách yêu thương bản thân mình trước. Yêu bản thân mình như thế nào? Quý trọng sinh mệnh của mình, tôn trọng đạo đức của mình, giữ gìn sức khỏe của mình, yêu quý cuộc sống của mình, có mục tiêu nhân sinh của mình, có sở thích của mình.

Trên thế giới không có người thập toàn thập mỹ, không nên miễn cưỡng mình, không nên làm tổn thương tâm hồn của mình.

Tâm tự tin

Trong cả cuộc đời, không có nỗi đau thương nào tồn tại mãi mãi, nỗi đau đớn dù sâu đến đâu, vết thương dần dần cũng sẽ khỏi.

Trong đời người không có vận rủi, cảnh khốn cùng nào không thể bước qua được, bạn không thể ngồi bên nó đợi nó tan biến hoặc bỏ mạng, bạn chỉ có thể nghĩ cách vượt qua nó.

Trong đời người không có sự thập toàn thập mỹ nào vĩnh cửu, chung cục sẽ phải có một ngày kết thúc. Bạn đã có lòng tin của bản thân, thì đã có sự kiên cường, tức cũng sẽ có kỳ tích sáng tạo.

Nguyễn Phước Tâm
(Bộ môn Ngoại ngữ, trường Đại học Trà Vinh)
Theo Zgnhzx

Tuesday, August 21, 2012

Bài thuốc trị hen suyễn

1/ Trị hen suyễn khò khè, bất cứ người lớn, trẻ em dùng đều có công hiệu:
Lấy 2 hạt trà, lấy ít nước vo gạo nếp mài ra cho đặc, nhỏ vào lổ mũi, làm cho xuống miệng rồi nuốt. Cắt 1 ống tre cho ngậm, được một lát thì nước bọt chảy ra như sợi chỉ, làm 3-4 lần thì sẽ khỏi, đã có kinh nghiệm.
2/ Trị hen suyễn do đàm khí:
a/ Hạt củ cải sao vàng: hạt bồ kết nướng tán nhỏ luyện mật ong với tí nước gừng rồi làm viên bằng hạt ngô đồng, liều dùng từ 50-60 viên, uống với nước nóng rất hay.
b/ Củ mài tươi giã nát nửa chén, đổ vào nửa chén nước mía rồi quấy đều, nấu cháo ăn thì sẽ khỏi.
c/ Rễ cỏ tranh tươi một nắm, sắc ma uống ( nấu sôi hơi lâu, uống như uống nước trà) 3 lần là khỏi. Rất hay
d/ Củ tỏi giã lẫn với bột gạo tẻ, làm viên bằng hạt ngô đồng, mỗi lần uống 8-9 viên với nước muối nấu sôi vào lúc bụng đói, hết bệnh thì thôi.
(Trong 4 cách, thấy cách nào tiện thì làm, nếu có thể thì làm cách 2 và 3)
3/ Trị chứng phong đàm suyễn cấp:
Phèn phi 40gam, bồ kết nướng 20gam, đều tán nhỏ. Mỗi lần uống 8gam, dùng nước ấm (hơi nóng) uống dần, ho thấy mửa ra đờm tích tụ trong người thì sẽ khỏi.
4/ Trị hen suyễn gia truyền:
a/ Nước tranh, nước cốt gừng, nước tiểu trẻ em. Mỗi thứ 1 bát, nấu chung ma uống, đến khi hết bệnh thì thôi.
b/ Nước cốt gừng, mật mía. Mỗi thứ nửa chén, nấu lên uống dần (rất công hiệu)
c/ Vỏ cây chuối, lấy dao tre (kiêng dao sắt) cạo bỏ vỏ ngoài, đập dập, sắc với nước, hòa thêm 1 chén rượu ma uống (rất hay)
5/ Trị hen suyễn lâu năm:
Trứng gà, bất cứ nhiều hay ít. Nhẹ tay đập hơi dập, ngâm với nước tiểu trẻ em trong cái hủ nhỏ từ 3-4 ngày, rồi đem luộc chín mà ăn, hết bệnh thì thôi. (bài này có thể khử phong đàm, thanh phế nhiệt)
*CHU Ý: người bị suyễn, không nên ăn nhiều đồ béo, vì sẽ dễ sanh đàm làm khó thở.

Chế độ ăn uống chống ung thư

Từ nhiều năm nay, các nhà khoa học đã biết thực phẩm có vai trò quan trọng trong việc phòng chống ung thư. Qua đó nghiên cứu về những thực phẩm nào cần tránh sử dụng để khỏi bị ung thư và những thực phẩm nào có khả năng. Từ đó người ta đã phát hiện: một chế độ ăn giàu rau quả, ít chất béo, bão hòa, nhiều ngũ cốc, đậu đỗ có thể làm giảm nguy cơ mắc ung thư tới 30%.phòng tránh được ung thư khi sử dụng.
Món ăn, thức uống ảnh hưởng đến việc gây ung thư
  • Các yếu tố độc hại trong thức ăn chính là yếu tố gây ung thư, như Nitrosamin gây nguy cơ ung thư ở dạ dày, ung thư đường tiêu hóa. Trong khi đó các thực phẩm có nhiều chất xơ, không tan, có tác dụng nhuận tràng, sẽ giảm thời gian tiếp xúc các yếu tố nguy hại gây ung thư với màng nhầy kết tràng, nên có khả năng phòng chống ung thư kết tràng.
  • Chế độ ăn thiếu cân bằng, nhiều chất béo, gây biến đổi về bài tiết hormone, kéo theo hậu quả xấu, gây ung thư, như ung thư vú, ung thư tuyến tiền liệt.
  • Thức ăn thiếu vi chất dinh dưỡng: Như kẽm, Selen, vitamin, nhất là vitamin C và vitamin E sẽ ảnh hưởng đến hệ miễn dịch và cơ chế sửa sai trong tế bào, từ đó ảnh hưởng đến việc tấn công tiêu hủy các tế bào ung thư.
Thực phẩm nào bảo vệ cơ thể chống ung thư?
  • Tới thập kỷ 80 của thế kỷ vừa qua, các nhà khoa học đổi hướng nghiên cứu, không tìm kiếm các thực phẩm gây ung thư, mà tìm kiếm những thực phẩm có khả năng bảo vệ cơ thể chống ung thư. Qua nghiên cứu, các nhà khoa học đã đi đến kết luận: "Chế độ ăn càng giàu rau quả thì nguy cơ mắc ung thư càng ít.
Có thể kể những chất có trong rau quả có khả năng bảo vệ cơ thể chống ung thư:
Chất kháng ô-xy hóa:
Vitamin C:
  • Có trong cam, chanh, bưởi, quýt và các loại rau tươi khác trong bữa ăn hàng ngày, được điều trị, bổ sung trong ung thư khoang miệng, thực quản, dạ dày, kết tràng, phổi.
Beta caroten:
  • Có trong các loại rau quả màu vàng, cam, đỏ, lục đậm, có tác dụng bảo vệ tế bào, niêm mạc, ngăn ngừa các loại ung thư, như ung thư phổi, ung thư dạ dày.
Lycopen:
  • Có trong các loại quả màu đỏ, như cà chua. Cùng với caroten có trong cà-rốt có tác dụng chống ung thư tuyến tiền liệt, phổi và dạ dày.
Các loại Vitamin:
Vitamin E:
  • Chủ yếu dưới dạng alpha và gamma tocopherol, ngăn cản sự hình thành các gốc tự do, gây hủy acid béo chưa bão hòa ở màng tế bào. Chất này còn có vai trò trong hệ thống miễn dịch, đặc biệt chức năng của tế bào lympho T. Vitamin E có trong các loại hạt có dầu như lạc, vừng, đậu nành, giá sống, rau màu lục đậm.
Vitamin C:
  • Có trong các loại quả thuộc họ cam quít và nhiều loại rau xanh ăn thường ngày. Ngoài tác nhân kháng oxy hóa, vitamin C còn có vai trò trong việc tổng hợp collagen và hormone, trung hòa các gốc tự do dẫn đến ung thư.
Hợp chất có đặc tính bảo vệ cơ thể chống ung thư:
Carotenoid:
  • Có trong cà-rốt, cà chua, bắp cải xanh, rau dền, dưa hấu. Polyphenol (Flavonoid và Tanin): Có trong rau cải, cam, chanh, bưởi, quít, chè, cà phê. Hợp chất lưu huỳnh: Có trong cải xanh, cải bắp, hành, tỏi.
Khoáng chất:
  • Các khoáng chất bảo vệ chống ung thư như: Selen (Selenium): Có nhiều trong tỏi, nấm, măng tây, men bia, ốc biển. Kẽm (Zn): Có trong tỏi, đậu Hà Lan, thịt vịt, cá mòi.
Các Enzyme:
Protease:
  • Là một enzyme đang được nghiên cứu, có khả năng cắt phân tử protein, như vậy protease có thể biến đổi một hormone này thành một hormone khác, có thể gây ung thư. Nếu có được antiprotease thì có thể ngăn được các chất độc. Chất antiprotease có trong đậu xanh, đậu trắng.
Các Phytohormone
  • Là những chất trong thực vật, có tác dụng như hormone nhưng yếu hơn, rất cần cho sức khỏe, giảm được nguy cơ ung thư vú và ung thư tử cung. Chất này có nhiều trong đậu nành, cà chua, sà lách.
Chất xơ:
  • Là chất không được ruột non hấp thu. Nếu sử dụng nhiều rau quả có nhiều chất xơ sẽ giảm nguy cơ ung thư kết tràng.
Tóm lại để giảm nguy cơ ung thư nên có một chế độ ăn giàu rau quả, đặc biệt rau xanh, một chế độ ăn đa dạng, cân bằng, hợp lý.
Những lời khuyên trong ăn uống để phòng ung thư
*Đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm: Không dùng thực phẩm nhuộm màu lòe loẹt, có phụ gia không biết nguồn gốc.
*Đảm bảo cân bằng dinh dưỡng, ăn uống hợp lý.
*Tránh uống rượu, hút thuốc lá, bỏ thuốc lá càng sớm càng tốt.
*Tránh uống nước hoặc ăn thức ăn quá nóng hay cháy đen.
*Không ăn thức ăn quá mặn, quá chua, khó tiêu.
*Không ăn thức ăn nghi ngờ bị nhiễm nấm mốc hay độc tố vi nấm.
*Ăn nhiều rau có màu xanh, vàng, giàu chất kháng ôxy hóa thiên nhiên như beta caroten, nhiều vitamin C, vitamin E và chất xơ.
*Ăn rau quả sạch, không dùng rau quả vừa phun thuốc trừ sâu hay để cách ly không đảm bảo thời gian.
*Hạn chế các món ăn chiên (xào, rán) hay nướng trên than.
*Tránh phơi nắng quá lâu dưới ánh sáng trực tiếp của mặt trời.
*Luyện tập thể dục, thể thao đều đặn và kiểm tra sức khỏe thường xuyên để phát hiện sớm ung thư nếu có.